Περιεχόμενα
Η Ιστορία, η Ταυτότητα και ο Πολιτιστικός Ρόλος της Ιθακήσιας Κοινότητας στην Πάτρα
Σε ένα διαμέρισμα στο κέντρο της Πάτρας, στην οδό Αράτου 11–13, φιλοξενείται ένα μικρό «κομμάτι Ιθάκης». Εκεί όπου φωτογραφίες δεκαετιών, αφίσες εκδηλώσεων και στιγμές γιορτής υφαίνουν τη ζωντανή μνήμη του Συλλόγου των Εν Πάτραις Ιθακησίων «Ο Οδυσσεύς», ενός ιστορικού θεσμού που εδώ και σχεδόν 60 χρόνια κρατά ενωμένη την Ιθακήσια παροικία της Αχαΐας.
Με αφορμή την καθιερωμένη γιορτή των Μπουρμπουρελιών, η Γιάννα Τριλίβα, εκπροσωπώντας το ithacatourist.com, συναντά τον πρόεδρο του Συλλόγου, κ. Γιάννη Καραντζή — τέως επίκουρο καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών, και κεντρικό πυλώνα της Ιθακήσιας κοινότητας στην Πάτρα.
Η συζήτηση δεν είναι απλώς συνέντευξη. Είναι μια διαδρομή απο την Ιθάκη του παρελθόντος έως την Ιθάκη της επιστημονικής έρευνας και τον ρόλο του Συλλόγου ως θεματοφύλακα παράδοσης, πολιτισμού και συλλογικής ταυτότητας.
Μια συνάντηση γεμάτη μνήμη και συγκίνηση
Η συνέντευξη αυτή έχει έναν προσωπικό τόνο καθ’΄όλη την διάρκεια της συνέντευξης και της προσπάθειας να σκιαγραφηθεί το χρονολόγιο της κοινότητας των Ιθακησίων στην Πάτρα απο την ίδρυση του συλλόγου μέχρι τις σύγχρονες αρχαιολογικές εξελίξεις.
Η ανθρώπινη αυτή διάσταση δίνει στο υλικό μια ιδιαίτερη βαρύτητα: η Ιθάκη δεν παρουσιάζεται μόνο ως τόπος, αλλά ως κοινότητα ανθρώπων που κουβαλούν το νησί μέσα τους.
Η διαδρομή του κου Γιάννη Καραντζή – Από μέλος σε πρόεδρο
Ο κ. Καραντζής γράφεται στο Σύλλογο το 1990, όταν μετατίθεται στην Πάτρα. Για χρόνια δεν δύναται να συμμετέχει ενεργά λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων.
Το 2014 όμως, έχοντας πλέον συνταξιοδοτηθεί, αποφασίζει να διεκδικήσει θέση στο Διοικητικό Συμβούλιο. Εκλέγεται με σημαντική αποδοχή και τα μέλη του προτείνουν να αναλάβει την προεδρία. Ο ίδιος αποδέχεται:
«Εγώ ευχαρίστως δέχτηκα για να βοηθήσω κι εγώ όσο μπορώ στο έργο του Συλλόγου.»
Από τότε, ο Σύλλογος αποκτά νέα δυναμική: οργανωτικές βελτιώσεις, πολιτιστική εξωστρέφεια, ψηφιακή παρουσία και ενεργή εμπλοκή στα θέματα της Ομηρικής Ιθάκης.
Η ίδρυση του Συλλόγου Ιθακησίων Πατρών (1966)
Ο Σύλλογος ιδρύεται στις 27 Σεπτεμβρίου 1966, σε μια εποχή όπου το κύμα εσωτερικής μετανάστευσης οδηγεί πολλούς Ιθακήσιους στην Πάτρα.
Οι Ανδρέας Ζαβιτσάνος και Γεράσιμος Συκιώτης είναι οι βασικοί οραματιστές.
Γεράσιμος Συκίώτης
Ανδρέας Ζαβιτσάνος
Στόχος τους:
- συσπείρωση της κοινότητας,
- αλληλοστήριξη των Ιθακησίων,
- πολιτιστική παρουσία και δράση,
- διατήρηση της σχέσης με το νησί.
Αρχικά χωρίς στέγη, οι συναντήσεις γίνονται στο ιστορικό ξενοδοχείο «ΕΛΛΑΣ» και στο φροντιστήριο της κ. Πιτσέρη.
Παρότι άστεγος, ο Σύλλογος λειτουργεί από την αρχή ως «οικογένεια» για κάθε Θιακό που ζει στην Πάτρα.
Το μεγάλο ορόσημο του 1997 – Απόκτηση ιδιόκτητης στέγης
Το 1997 αποτελεί σημείο καμπής:
Το Δ.Σ. κατορθώνει — αποκλειστικά με προσφορές των μελών, χωρίς δάνεια, να αγοράσει το διαμέρισμα όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα ο Σύλλογος.
Μια πράξη συλλογικής αυτοθυσίας και ενότητας.
Ο πρόεδρος θυμάται:
«Κάποιοι άνθρωποι αγωνίστηκαν σκληρά. Αυτοί είναι οι στυλοβάτες του Συλλόγου.»
Η σύγχρονη πρόκληση – Όταν οι σύλλογοι μειώνουν τη δύναμή τους
Με ειλικρίνεια, ο πρόεδρος παραδέχεται ότι ο σύλλογος τύπου «παροικίας» έχει αποδυναμωθεί τις τελευταίες δεκαετίες.
Τα νέα παιδιά — με γρήγορους ρυθμούς ζωής — σπανίως συμμετέχουν ενεργά.
Η «ραχοκοκαλιά» σήμερα είναι οι συνταξιούχοι: άνθρωποι με χρόνο, διάθεση και πίστη στον θεσμό.
Η λύση;
Η δημιουργία της κατηγορίας «αρωγών μελών», φίλων του Συλλόγου που συμβάλλουν οικονομικά και ηθικά, κρατώντας το δίκτυο ζωντανό και ανοιχτό.
Πολυεπίπεδες δράσεις και πολιτιστικό έργο
Πίσω από κάθε εκδήλωση υπάρχουν ώρες εθελοντισμού. Το έργο του Συλλόγου είναι πλούσιο:
1. Πολιτισμός & Παράδοση
- Χοροεσπερίδες
- Κοπή Πρωτοχρονιάτικης πίτας
- Γιορτή Μπουρμπουρελιών
- Κοινές δράσεις με άλλους Επτανησιακούς συλλόγους
2. Εκδρομές
- Μονοήμερες και διήμερες εξορμήσεις που ενισχύουν τη συνοχή της κοινότητας.
3. Εκθέσεις & Ημερίδες
- Η εμβληματική έκθεση του Δημήτρη Παΐζη–Δανιά «Φως στην Ομηρική Ιθάκη» αποτέλεσε σημείο αναφοράς τόσο στην Πάτρα όσο και στο νησί.
- Βραβεύσεις εξέχουσων Ιθακησίων
4. Κοινωνική Στήριξη
- Βοήθεια σε ευάλωτα μέλη
- Συμμετοχή σε δράσεις αλληλεγγύης
- Απαλλαγή του ακινήτου από ΕΝΦΙΑ μέσω οργανωμένων ενεργειών
Το άλμα στην ψηφιακή εποχή
Το 2015 ο Σύλλογος αποκτά επίσημη ιστοσελίδα:
🔗 http://thiakosgr.wixsite.com
(επίσημη σελίδα Συλλόγου)
Τη συντήρηση αναλαμβάνουν ο πρόεδρος και ο Γιάννης Σπηλιόπουλος, ενεργό μέλος της παροικίας. Η ιστοσελίδα λειτουργεί ως ψηφιακό αρχείο μνήμης & δίαυλος ενημέρωσης.
Ο ρόλος του κ. Γιάννη Καραντζή στην ταύτιση της Ομηρικής Ιθάκης – Το Οδυσσείον
Καθώς η συζήτηση προχωρά, γίνεται φανερό πως ο κ. Γιάννης Καραντζής δεν είναι μόνο πρόεδρος του Συλλόγου Ιθακησίων Πατρών. Είναι ένας άνθρωπος που βρίσκεται στο επίκεντρο μιας από τις σημαντικότερες σύγχρονες προσπάθειες για την ταύτιση της Ομηρικής Ιθάκης: της επιστημονικής διερεύνησης που οδήγησε στην ανάδειξη του «Οδυσσείον», χώρου λατρείας του Οδυσσέα.
Με την ιδιότητα του Προέδρου της Δημοτικής Επιτροπής Ομηρικής Ιθάκης, ο κ. Καραντζής βρίσκεται στη μεθοριακή γραμμή ανάμεσα στην αρχαιολογική έρευνα, την τοπική αυτοδιοίκηση και τη ζωντανή μνήμη του νησιού. Και αυτή η ιστορία, όπως την αφηγείται, συγκλονίζει.
Η «παγωμένη» ανασκαφή – Ένα αδιέξοδο που κρατούσε χρόνια
Μετά το πέρας των ανασκαφών που διεξήγαγαν ο αείμνηστος αρχαιολόγος Αθανάσιος Παπαδόπουλος και η σύζυγός του, Λίτσα Κοντορλή, το 2011, το έργο έφτασε σε μια αδιέξοδη παύση:
- τα ευρήματα παρέμεναν σε κούτες στο Μουσείο Ιθάκης,
- δεν υπήρχαν χρηματοδοτήσεις για μελέτη και ταξινόμηση,
- καμία επιστημονική δημοσίευση δεν προχωρούσε,
- η Ιθάκη στερούνταν επιστημονικής φωνής για τη μεγαλύτερη ίσως αρχαιολογική υπόθεσή της.
Ο κ. Καραντζής το περιγράφει με απογοήτευση που ακόμη ακούγεται στη φωνή του:
«Δεν μπορούσε να προχωρήσει η διαδικασία. Όλα τα ευρήματα έμεναν σε κούτες στο Μουσείο της Ιθάκης, γιατί δεν υπήρχαν πιστώσεις για αξιοποίηση και μελέτη. Γι’ αυτό δεν υπήρχαν και επίσημες ανακοινώσεις σε επιστημονικά περιοδικά.»
Η Ιθάκη είχε στα χέρια της υλικό ανεκτίμητης αξίας — αλλά χωρίς τον τρόπο να το φέρει στο φως.
Η επανεκκίνηση – Η πρωτοβουλία του Δήμου Ιθάκης
Τότε ήταν που ο τότε Δήμαρχος Ιθάκης, Διονύσιος Στανίτσας, είχε — όπως λέει ο κ. Καραντζής — «τη φαεινή ιδέα»:
«Ο κύριος Στανίτσας σκέφτηκε να συγκροτήσει επιτροπή ειδικών.»
Έτσι συγκροτήθηκε η Δημοτική Επιτροπή για την Ομηρική Ιθάκη:
- Πρώτος Πρόεδρος: Δημήτρης Παΐζης–Δανιάς, λογοτέχνης, ερευνητής, ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές της ομηρικής παράδοσης του νησιού.
- Μετά τον θάνατό του, Πρόεδρος αναλαμβάνει ο Γιάννης Καραντζής.
Η πρώτη μεγάλη πρόκληση της Επιτροπής ήταν κρίσιμη:
👉 να βρεθεί επιστήμονας που θα συνεχίσει επίσημα τη μελέτη των ευρημάτων, με θεσμική κάλυψη, κάτι που μόνο το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων μπορούσε να προσφέρει.
Όπως εξηγεί ο κ. Καραντζής:
«Αν δεν ήταν μέσα το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων —που είχε αναλάβει ως επιστημονικός υπεύθυνος από την αρχή, δεν θα μπορούσε να γίνει τίποτα.»
Η επιτροπή απευθύνθηκε σε πολλούς, αλλά η αναζήτηση ήταν δύσκολη. Ώσπου…
Ο καθηγητής Γιάννος Λώλος & η ταυτοποίηση του “Οδυσσείον”
Ο καθηγητής Γιάννος Λώλος σήμερα ομότιμος (σε συνεργασία με την κα Χριστίνα Μαραμπέα), αποδέχθηκε να αναλάβει τη μελέτη:
- ταξινομώντας τα ευρήματα,
- αναλύοντας τα δεδομένα,
- και δημοσιεύοντας τα αποτελέσματα με επιστημονική ακρίβεια.
Μέσα από αυτή την κοπιώδη εργασία, προέκυψε μια ανακάλυψη με τεράστια σημασία:
👉 Στον συγκεκριμένο χώρο υπήρχε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους ηρώο, χώρος λατρείας του Οδυσσέα — το «Οδυσσείον».
Ο κ. Καραντζής σχολιάζει με χιούμορ:
«Πλέον αυτοί που αρέσκονται, για πολλούς και διάφορους λόγους, να περιφέρουν τον Οδυσσέα ανά το Ιόνιο,νομίζω πως εσταμάτησαν να ομιλούν.»
Η συμβολή του Δήμου Ιθάκης
Η επιστημονική δουλειά δεν θα είχε ξεκινήσει χωρίς κάτι ακόμη: τα χρήματα.
Ο κ. Καραντζής το λέει ξεκάθαρα:
«Η Περιφέρεια μάς είχε πει ότι είχε βάλει το ποσό, αλλά δεν μπορούσαμε να το βρούμε. Ο Δήμος όμως κατόρθωσε να το εξασφαλίσει και να προχωρήσει η διαδικασία.»
Και προσθέτει με μια ανθρώπινη νότα:
«Ο Διονύσης ήταν μαθητής μου. Εξαιρετικός. Γι’ αυτό δέχτηκα να συμμετάσχω σε αυτή την προσπάθεια.»
Μια ιστορία που αποδεικνύει ότι στην Ιθάκη —όπως και στην Οδύσσεια— οι ανθρώπινες σχέσεις συνεχίζουν να ανοίγουν δρόμους.
Γιατί το “Οδυσσείον της Ιθάκης” έχει τόσο βαρύνουσα σημασία
Η αναγνώριση του χώρου λατρείας του Οδυσσέα δεν είναι μια σύγχρονη αρχαιολογική φοβερή είδηση.
Είναι κάτι βαθύτερο:
- Πολιτιστική ταυτότητα: Ο Οδυσσέας —το κατεξοχήν σύμβολο επιστροφής και αντοχής— αποκτά επιβεβαιωμένο τόπο λατρείας στο ίδιο το νησί του.
- Αυτοπεποίθηση των κατοίκων: Η Ιθάκη μπορεί πλέον να μιλά με μεγαλύτερη βεβαιότητα για την ομηρική της ταυτότητα.
- Διεθνής προβολή: Ενισχύεται η θέση της σε παγκόσμιο επίπεδο ως χώρος σχετικός με τη Μυκηναϊκή & Ομηρική παράδοση.
- Ποιοτικός τουρισμός: Δημιουργείται μια νέα πολιτιστική αφήγηση που μπορεί να στηρίξει βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.
- Ο ρόλος του Συλλόγου Πάτρας: Ως κέντρο της Ιθακήσιας διασποράς, ο Σύλλογος διαχέει την πληροφορία, ενισχύει την ταυτότητα και στηρίζει το έργο της Επιτροπής.
Το επιστημονικό μέλλον
Παρά το σημαντικό βήμα, ο ίδιος ο κ. Καραντζής επισημαίνει πως:
- το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί,
- πιθανές νέες ανασκαφές θα μπορούσαν να φέρουν στο φως το Οδυσσειακό Μέγαρο,
- η χρηματοδότηση παραμένει το μεγάλο εμπόδιο.
Αλλά σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η Ιθάκη έχει θεμέλια:
«Είμαστε πιο κοντά στην αλήθεια του Οδυσσέα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή.»
Μήνυμα κ. Καραντζή προς τους Ιθακήσιους της Διασποράς
Ο κ. Καραντζής καλεί όλους τους Θιακούς που ζουν εκτός νησιού:
- να στηρίζουν τους συλλόγους,
- να κρατούν επαφή με τις ρίζες τους,
- να συμμετέχουν όπου μπορούν,
- να ενισχύουν δράσεις σχετικές με την Ομηρική Ιθάκη.
Παρά τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, ο Σύλλογος έχει καταφέρει να δημιουργήσει «ένα μικρούλι απόθεμα» για ανάγκες στήριξης και δράσης.
Επίλογος – Η Ιθάκη ως κοινότητα, όχι μόνο ως τόπος
Το έργο και η ιστορία του Συλλόγου Ιθακησίων Πατρών αποδεικνύουν ότι:
Η Ιθάκη είναι μεγαλύτερη από τη γεωγραφία της.
Είναι οι άνθρωποί της.
Είναι ο τρόπος που θυμούνται, στηρίζουν, γιορτάζουν και προχωρούν.
Προσωπικό Ευχαριστήριο Μήνυμα
«Ευχαριστώ θερμά τον κ. Γιάννη Καραντζή, αγαπητό δάσκαλο μου στο δημοτικό, για τον χρόνο, την εμπιστοσύνη και τη ζεστή φιλοξενία στα γραφεία του Συλλόγου. Η συζήτησή μας ήταν βαθιά συγκινητική· μια υπενθύμιση ότι η Ιθάκη δεν είναι μόνο ο τόπος που ζούμε ή μεγαλώσαμε, αλλά ο τόπος που κουβαλάμε. Σας ευχαριστώ από καρδιάς.»
— Γιάννα Τριλίβα, ithacatourist.com
Πηγές – Sources
Οι πηγές που χρησιμοποιούνται είναι δημόσια διαθέσιμες και αφορούν επίσημα στοιχεία συλλόγων ή δημόσια δημοσιεύματα:
- Επίσημη ιστοσελίδα Συλλόγου Ιθακησίων Πατρών:
🔗 https://thiakosgr.wixsite.com/thiakos-gr
